Page 36 - Dnevna doza broj 16

DnevnaDoza

Primarna bilijarna ciroza i UDCA

Terapija UDCA ili ursodeoksiholnom kiselinom (npr. BILEXIN®) danas je osnova liječenja primarne bili-

jarne ciroze ili PBC. Lijek se daje podijeljeno u dvije ili tri dnevne doze ili kao pojedinačna večernja doza.

Autor: Dr Edgar Iglić, specijalista interne medicine,
iskustva ljekara
subspecijalista gastroenterohepatologije,
JZU Opšta bolnica „Dr Mladen Stojanović“, Prijedor

rimarna bilijarna ciroza (PBC)
je hronično jetreno oboljenje
koje je definisano kliničkom
Pprezentacijom, histološkim
obilježjima i serološkim nalazima.
U osnovi je sporo progresivna, ne-
purulentna inflamatorna destrukci-
ja epitelnih bilijarnih ćelija u malim
i srednje velikim interlobarnim bili-
jarnim vodovima. Veliki bilijarni vo-
dovi su pošteđeni. Patofiziologija je
nepoznata, ali se smatra da se radi
o autoimunom oboljenju. Genet-
ski faktori i faktori okoline čine se
bitnim u pojavi i progresiji obolje-
nja. Autoantitijela su karakteristič-
no obilježje oboljenja, više od 90
odsto oboljelih ima pozitivna an-
timitohondrijalna antitijela (AMA),
a oko 50 odsto ima pozitivna anti-
nuklearna antitijela (ANA). Gubitak
normalne bilijarne drenaže u ko-
načnici dovodi do manifestne kli- ne zajedno s IgA tokom normalne nomodulatornih gena povezan je nijim stadijumima (kada se bolest
ničke slike hronične hepatičke ho- sekrecije IgA u žučni sadržaj. Reak- sa pojavom PBC, što implicira da je otkrije u asimptomatskoj fazi, oko
lestaze i posljedičnih komplikacija. tivnost na mitohondrijalne antige- PBC multigensko oboljenje. U Sje- 85 odsto pacijenata ostaje asimp-
ne može nastati i kao rezultat mo- vernoj Americi i Evropi 11-36 odsto tomatsko oko pet godina od po-
Patogeneza lekularne mimikrije, procesa gdje žena bijele rase sa PBC je nosilac stavljanja dijagnoze). Pacijenti če-
imuni sistem greškom prepozna- HLA DR8 antigena. U Japanu, gdje sto imaju simptome udružene sa
Klinički PBC dijeli sličnost sa dru- je sopstvene proteine kao strane, je HLA DR 8 prisutan u normalnoj drugim oboljenjima (oboljenji-
gim autoimunim oboljenjima, po- zbog sličnosti sa ranije prepozna- populaciji kod 23 odsto stanovniš- ma štitnjače, artritisom, sicca sin-
put predominatnog javljanja kod tim stranim proteinom. Izlaganje tva, nađen je u 79 odsto slučajeva dromom) prije jetrenih simptoma.
sredovječnih žena, kao i udruže- hemijskim toksinima i ksenobioti- kod oboljelih od PBC. Jednom ka- Hronični umor je prvi i najčešći ra-
nost sa drugim autoimunim obo- cima, takođe, se smatra odgovor- da je imuni proces započeo, bilijar- zlog javljanja ovih pacijenata ljeka-
ljenjima. Godine 1987. Gershwin i nim za imuni odgovor. ni duktusi propadaju progresivno, ru, prisutan je u oko 50-80 odsto
kolege su identifikovali primarnu a mnoge hipoteze govore u prilog slučajeva i značajno utiče na kva-
strukturu glavnog ciljnog antigena T-ćelijski posredovanog mehaniz- litet života oboljelih. Etiologija mu
kod PBC: AMA – piruvat dehidro- Faktori okoline i ma u PBC (CD4+, kao i CD8+). Smrt nije poznata i često je njegova te-
genaza kompleks E2 (PDC E2), koji genetika bilijarnih ćelija nastaje kombinaci- žina u disproporciji sa drugim ma-
je glavni autoantigen za AMA. Kli- jom apoptoze i nekroze i nastavlja nifestacijama oboljenja. Promjene
nički AMA se pojavljuju šest do 10 Epidemiološki podaci podržavaju se progresivno kroz sve stadijume stila života, kao adekvatan odmor,
godina prije ostalih kliničkih ma- moguću konekciju između hemij- PBC. mogu doprinijeti poboljšanju sta-
nifestacija, na početku oboljenja skog izlaganja i PBC: preživjeli na- nja, a često su udruženi i depresi-
i nije u korelaciji sa težinom obo- kon atomske bombe u Nagasaki- Kliničke manifestacije ja, anksioznost i poremećaji sna.
ljenja. Tako da i pacijenti s izostan- ju imali su povišenu prevalenciju Generalizovani pruritus je karakte-
kom AMA imaju istu prezentaciju i PBC, dok kontrolisane epidemio- Na PBC pomislimo kada pacijent risan čestim egzacerbacijama, če-
tok oboljenja kao i oni sa pozitiv- loške studije dovode u vezu i kon- ima hroničnu holestazu. U ranim šće uveče, i provociran suvom ko-
nim AMA. PDC E2 je mitohondrijal- zumaciju duvana, upotrebu boja stadijumima to može biti asimp- žom i smanjenim izlaganjem suncu
ni enzim koji pokazuje ekspresiju za kosu, kao i hormonske zamjen- tomatska elevacija serumske alkal- zimi, kao i intenzivnom toplotom i
na intracelularnom dijelu svih ae- ske terapije. Iako postoje slabije ne fosfataze (ALP) i gama-glutamil znojenjem ljeti. Češći je kod žena
robnih ćelija i na površini epitelnih veze sa faktorima okoline, pozi- transferaze (GGT). Vremenom na- nego muškaraca i pogoršavaju ga
duktalnih bilijarnih i salivarnih ćeli- tivna porodična istorija autoimu- staju hronični umor i klinički znaci trudnoća i egzogeni estrogeni. Eti-
ja kod PBC. Nije potpuno jasno šta nih oboljenja (SLE, Sjogrenova bo- holestaze, kao pruritus i hiperho- ologija nije poznata u potpunosti.
dovodi do ekspresije PDC E2 na će- lest, PBC) daje mnogo ubjedljivije lesterolemija. Žutica kože nastaje Neugodan osjećaj u desnom gor-
lijama bilijarnih duktusa. Jedna hi- dokaze za povećan rizik od pojave u kasnijim stadijumima i loš je pro- njem abdominalnom kvadrantu
poteza je da dolazi do primarnog PBC. Prevalenca PBC kod članova gnostički znak. Ranije je dominirao prisutan je kod oko 17 odsto paci-
oštećenja holangiocita drugim porodice oboljelih od PBC je oko broj pacijenata u stadijumu žutice i jenata sa PBC i javlja se u odsustvu
procesom, omogućavajući oslo- četiri odsto, najčešće majka-kćer- uznapredovale bolesti, dok sada, s hepatomegalije, nije u korelaciji sa
bađanje intracelularnih antigena ka, kao i pojava kod monozigotnih vremenom, dominira sve veći broj vrijednostima laboratorijskih anali-
koji se pojavljuju na površini ćelija. blizanaca u 66 odsto slučajeva. Ra- asimptomatskih pacijenata. Razvo- za, histološkim stadijumom. Tipič-
Druga hipoteza je da su mitohon- zličiti HLA geni i aleli i pojedinač- jem laboratorijske i serološke dija- no je nespecifičan, neprogresivan
drijalni antigeni „nošeni“ do površi- ni nukleotidni polimorfizam imu- gnostike oboljenje se otkriva u ra- i često spontano nestaje. Ksanto-
36