Page 15 - Dnevna doza broj 18

DnevnaDoza

Verbalna skala jačine bola
SOMATOSENZORNI KORTEKS -
PARIJETALNOG REŽNJA -
lociran bol
Mozak Bez Blag Umjeren Jak Veoma Najjači
bola bol bol bol jak bol mogući
bol
LIMBIČKI SISTEM - emocionalna reakcija

TALAMUS - HIPOTALAMUS - reakcija na stres Numerička skala bola
senzorni
relejni centar
RETIKULARNA FORMACIJA
mozga i moždine - 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
oprez, upozorenje Bez Umjereni Najjači
bola bol mogući bol

Dorzalni korijen
Vizualno-analogna skala
Dorzalni ganglion
LATERALNI iskustva ljekara
SPINOTALAMIČKI SINAPSA
PUT (bol)
Bez Najjači
bola mogući bol

Kičmena moždina
Skala za određivanje jačine bola prema

SPINALNA DEKUZACIJA
(ukrštanje) izrazu lica (Wong-Baker faces®)

PERIFERNI NERV -
NOCICEPTOR aferentna vlakna za bol
(receptor za bol)

NADRAŽAJ
0 2 4 6 8 10
Bez
Boli
Malo
(spinotalamički, spinohipotala- lje analiziraju u somatosenzor- bola Malo više bola sve jače Mnogo Veoma
jak bol
bola
bola
mički, spinoretikularni) prema nom dijelu moždane kore.
supkortikalnim centrima, tala-
musu i neuronima trećeg reda Senzorni
do kortikalnih centara. Procjena intenziteta korteks
bola
3. Modulacija – obrada i transfor- Zapažanje
macija bolnog podražaja na Ljekar procjenjuje uzrok, težinu
mjestu nastanka bolnog podra- i prirodu bola i njegov učinak na Limbička
žaja u kičmenoj moždini i višim aktivnost i psihološko stanje bole- jedra
centrima. Modulacijom bolni snika. Pouzdana i tačna procjena Talamus
podražaj može biti pojačan na akutnog bola je neophodna kako Periakveduktalna
periferiji („upalna juha“) i cen- bi se omogućilo sigurno, efikasno siva masa Retikularna
tralno („wind up“ fenomen) ili i individualizirano upravljanje bo- (PEG) formacija
oslabljen descendentnom in- lom. Pomaže u dijagnostici izvo- Modulacija
hibicijom. Najznačajnija se mo- ra bola, odabiru odgovarajućeg
dulacija odvija u stražnjem rogu analgetika i praćenju odgovora
kičmene moždine. Ekscitatorni na tu terapiju. U anamnezi je po-
su neurotransmiteri aminoki- trebno ispitati tok bolesti, kvalitet Silazni Zadnji
put
seline glutamat, aspartat, ne- bola (npr. žareći, paleći, probada- Prenos
urotransmiteri supstancija P i jući), lokalizaciju (npr. duboki, po-
peptidi povezanih sa kalcito- vršinski), težinu, trajanje i vrijeme
ninskim genom (CGRP od engl. pojavljivanja bola, faktore koji Lijevi Desni
Calcitonin Gene-Related Pepti- ublažavaju ili pojačavaju bol. Po-
de), N-metil-D-aspartat (NMDA) trebno je procijeniti kvalitet bo-
te faktor rasta. Inhibitorni su ne- lesnikovog života, profesional-
urotransmiteri endogeni opioi- nu aktivnost, seksualni život. Isto
di, glicin i aminobuterna kiselina je važno procijeniti psihičko sta- Prednji
(GABA). Descedentna inhibicija nje bolesnika, tj. je li pacijent de- Sprovođenje
se odvija putem beta-endorfina, presivan, anksiozan. Društveno je
dinorfina, leukotriena, noradre- puno prihvatljivije žaliti se na bol
nalina i serotonina. Usljed mo- nego na depresiju ili anksioznost. Povreda
dulacije bolnog podražaja, mo- Potrebno je nekada razlučiti bol i se pokazalo da se pacijenti retros- pacijenti se pitaju da ocijene in-
že doći do njegovih patoloških patnju, pogotovo kod onkološkog pektivno ne sjećaju tačno svojih tenzitet svog bola prema skali od
promjena koje dovode do de- pacijenta. Bolesnikov doživljaj bo- nivoa bola, čak ni samo jedan do 0 (bez bola) do 10 (najgori bol koji
zinhibicije, strukturne reorgani- la je puno važniji od same pato- dva dana nakon akutne traume. se može zamisliti). Blagi bol bi se
zacije, hiperalgezije te alodinije. logije bola. Percepcija bola je su- smatrao ocjenom bola 1-3, umje-
4. Percepcija – projekcija nervnih bjektivna i individualna, što može Skale za procjenu reni bol 4-7 i jaki bol > 7.
puteva za prenos bola u sup- predstavljati izazov zdravstvenim intenziteta bola Vizuelna analogna skala (VAS) –
kortikalne centre i moždanu radnicima kada dolazi do razumi- Bolesni na ljestvici dužine 10 cm
koru odgovorna je za svijest o jevanja stepena bola koji pacijent Numeričke skale ocjenjivanja (NRS) označe jačinu bola (na lijevoj stra-
kvalitetu, lokalizaciji te intenzi- doživljava. Važno je da se procjena – Mogu se dostaviti usmeno ili u ni nema bola, na desnoj strani naj-
tetu bola. Bolni podražaji se da- bola vrši u realnom vremenu, jer pisanom obliku. U oba formata jači bol).
15

23. 3. 2022. 14:50:22
14-15-16-17 ISKUSTVA LJEKARA - Tretman akutnog bola.indd 3
14-15-16-17 ISKUSTVA LJEKARA - Tretman akutnog bola.indd 3 23. 3. 2022. 14:50:22