Page 12 - Dnevna doza broj 18

DnevnaDoza

na, prostaglandina, faktora nekro- govora koji uključuju širok spektar
ze tumora (TNF)-α, i interleukina Hirurško liječenje samo za teške neurotransmiterskih sistema.
(IL)-4. Oslobađanje ovih inflama- Nosna sluznica je opterećena sen-
tornih medijatora dovodi do ede- slučajeve nazalne opstrukcije zornim, parasimpatičkim i simpa-
ma i lučenja tečnosti, što rezultira tičkim nervima, a svi oni mogu
začepljenjem, kao i drugim nazal- Hirurško liječenje začepljeno- obostrano. Deformacija septu- doprinijeti refleksnoj aktivaciji žli-
nim simptomima. Brojna literatu- sti nosa treba koristiti samo ma može biti posljedica za- jezda ili neurogenoj upali. Senzor-
ra podržava ulogu leukotriena kao za teške slučajeve nazalne op- krivljenosti prednjih hrskavica, ni nervi stvaraju osjećaje, uključu-
medijatora u alergijskom rinitisu. strukcije. Relevantna anatomska poticanja ili pomaka koštanog jući svrbež, i osiguravaju aferentni
iskustva ljekara
Nealergijski rinitis (koji nije po- mjesta za hiruršku intervenciju dijela ili oboje. Među dostupnim put za motoričke reflekse, kao što
sredovan IgE odgovorom): uk- uključuju nosni septum, nazalni hirurškim zahvatima za pobolj- je kihanje. Parasimpatički i simpa-
ljučuje infektivni rinitis, vazomo- zalistak, donje i srednje otvore šanje nazalne opstrukcije uzro- tički refleksi mogu uticati na funk-
torni rinitis, nealergijski rinitis sa te nazofarinks. Nosna pregrada kovane deformitetom septuma ciju žlijezda i krvnih žila u nosu.
sindromom eozinofilije (NARES) i može ometati protok zraka u su septoplastika i submukozna Neuralna funkcija može biti hro-
hormonski rinitis (koji je izazvan nosu kada je nagnuta od svo- resekcija septuma. nično pojačana u prisustvu upa-
trudnoćom i menstrualnim pore- je srednje linije, jednostrano ili le sluznice. Ovo može dovesti do
mećajima). Konkretno, značajna neuralne hiperreaktivnosti i neu-
nazalna kongestija može biti pri- čujući neutrofile i T-ćelije, u nazal- teinaza i destrukcija ekstracelular- rogene upale, za koju se smatra da
sutna kod rinitisa u trudnoći. nom epitelu i lamini propriji. Pato- nog matriksa zbog hronične upale je rezultat oslobađanja peptida iz
Rinosinusitis: Rinosinusitis je da- fiziologija hroničnog rinosinusitisa igraju značajnu ulogu u patofizio- perifernih terminalnih završetaka
nas prihvaćen naziv za grupu po- nije u potpunosti istražena, među- logiji nazalne polipoze. Obrazac nociceptivnih senzornih nervnih
remećaja koje karakterizira upala tim, profil citokina i medijatora u inflamatornih markera u nazalnoj vlakana. Molekularni mehanizmi
sluznice nosnih šupljina i parana- ovom stanju veoma liči na profil polipozi razlikuje ovu bolest od koji leže u osnovi hiperreaktivno-
zalnih sinusa. Iako je sam pojam pronađen kod akutnog rinosinusi- hroničnog rinosinusitisa (HRS). sti nisu u potpunosti istraženi, ali
specifičan, rinosinusitis može biti tisa, s izuzetkom malog, ali značaj- Odgovor T-ćelija u HRS-u poka- se smatra da uključuju djelovanje
uzrokovan nizom etioloških fak- nog povećanja eozinofilnog kati- zuje Th1 obrazac, u kojem su in- neurotrofina na senzorna aferen-
tora, uključujući mikroorganizme, onskog proteina (ECP-a). Pokazalo terferon (IFN)-γ, transformirajući tna vlakna. Međudjelovanje ovih
neinfektivnim/neimunološkim se da uzorci nosnog tkiva uzeti od faktor rasta-β1 i IL-3 ključni igrači. molekula i patoloških procesa koje
uzrocima te alergijskim i nealergij- pacijenata sa hroničnim rinosinu- Th2 obrazac prevladava u nazalnoj oni stimuliraju izazivaju ili pogor-
skim imunološkim upalama. Naj- sitisom imaju povišene nivoe le- polipozi, koju karakteriziraju proi- šavaju mnoge tipične simptome
češći uzrok rinosinusitisa je viru- ukotriena C4, D4 i E4 i više nivoe zvodnja IgE, infiltracija eozinofila gornjih dišnih puteva, uključujući
sna infekcija (koja se često naziva markera eozinofilne upale, kao i povećanje citokina i medijatora, kongestiju nosa.
i prehlada). Veliki broj istraživanja što je ECP. Osim toga, brojne stu- uključujući IL-5, ECP i eotaksin, ko- Dakle, među najčešćim uzrocima
podržava stav da simptomi prehla- dije su pokazale da su markeri ato- ji pokreću odgovor eozinofila. En- nalaze se infekcije gornjih dišnih
de nisu posljedica samo direktnih pije češći u populacijama sa hro- terotoksini Staphylococcus aureus puteva (prehlada, gripa, sinusitis)
citopatskih efekata virusne infekci- ničnim rinosinusitisom. Iako uloga mogu igrati ulogu u patofiziologi- i alergije. Ali etiološki se kod nazal-
je. Umjesto toga, čini se da virusna alergije u hroničnom rinosinusitisu ji NP. Kolonizacija S. aureus je veća ne kongestije nerijetko u pozadini
infekcija stimulira upalne puteve ostaje kontroverzna, pretpostavlja kod pacijenata s NP u poređenju nalaze i sljedeći faktori:
koji, nakon što se aktiviraju, imaju se da oticanje nosne sluznice kod s onima s HRS-om, a IgE antitijela − alkohol,
tendenciju da produže simptome, alergijskog rinitisa može ograniči- na enterotoksine S. aureus poveza- − neracionalna upotreba nosnih
čak i nakon što je virusna replikaci- ti ventilaciju i opstruirati sinusne na su sa višim nivoima interleukina dekongestiva,
ja završena. Osim toga, procjenjuje otvore, što dovodi do zadržavanja (IL)-5, eotaksina i eozinofilnog ka- − suh zrak,
se da je 0,5 do dva posto slučajeva sluzi i infekcije. tionskog proteina. − strana tijela u nosu,
virusnog rinosinusitisa komplicira- Polipoza nosa: Nazalna polipoza − hormonalne promjene (trudno-
no sekundarnim bakterijskim in- (NP) je hronična upalna bolest gor- 2. Strukturalne smetnje nosa: ća),
fekcijama. Bez obzira na etiologiju, njih dišnih puteva koju histološki Nazalna kongestija se, također, − lijekovi (poput lijekova za sniža-
rinosinusitis se tipično klasificira karakterizira infiltracija upalnih će- može javiti kao sekundarno sta- vanje krvnog pritiska, protiv erek-
kao akutni ili hronični, u zavisnost- lija, prije svega eozinofila. Uzrok nje na podlozi strukturalnih uzro- tilne disfunkcije, antidepresivi...)
ni od trajanja simptoma. Mada mi- ili uzroci nazalne polipoze nisu u ka, kao što su devijacija septuma,
kroorganizmi igraju dominantnu potpunosti razjašnjeni, ali mogu atrezija hoana, concha bullosa, ras- Tretman nazalne
ulogu u etiologiji akutnog rinosi- uključivati hroničnu infekciju, into- cjep nepca, hipertrofija adenoida i kongestije
nusitisa, uloga infekcije kod pacije- leranciju na acetilsalicilnu kiselinu neoplazije. Prednji nazalni zalistak
nata sa hroničnim rinosinusitisom (ASK), poremećaje epitela, defek- je najuži dio dišnog puta. Inspira- Pet glavnih principa liječenja na-
je kontroverzna (iako u podgrupi te epitelnih ćelija ili alergije na in- torni protok zraka kroz nos mo- zalne kongestije su (1) dijagnoza
pacijenata sa hroničnim rinosinu- halatorne alergene ili hranu. Ovo že biti ugrožen veličinom ovog uzroka, (2) edukacija i praćenje pa-
sitisom gljivice mogu igrati ulo- stanje može zahvatiti čak četiri po- nosnog otvora i oblikom/struk- cijenata, (3) izbjegavanje okidača
gu). Nadalje, alergijski i imunološ- sto populacije, a njegovi simptomi turom nosnih prolaza. Devijaci- okoline gdje je to moguće, (4) far-
ki faktori imaju, također, uticaj na uključuju začepljenje nosa, sekre- ja septuma, također, može uzro- makoterapija i (5) imunoterapija
razvoj rinosinusitisa; naprimjer, vi- ciju iz nosa i oštećenje čula mirisa. kovati poremećeni protok zraka i alergenom (samo kod pacijenata s
šegodišnji alergijski rinosinusitis je Kongestija kod polipoze nosa po- simptom/percepciju nazalne kon- alergijskim rinitisom sa dokumen-
dokazano predisponirajuće stanje vezana je sa stvaranjem edema ko- gestije. Međutim, postoji značajna tiranom osjetljivošću na specifič-
za akutni bakterijski rinosinusitis. ji je sekundarno uzrokovan upal- anatomska varijacija među poje- ne alergene) ili operacija za paci-
Patogeneza rinosinusitisa, kao i nim procesima sličnim onima koji dincima. Prednje deformacije ko- jente kod kojih se stanje ne može
alergijskog rinitisa uključuje luče- su opisani za alergijski rinitis i ri- je utiču na nazalni zalistak imaju kontrolirati prethodnim mjerama.
nje proinflamatornih citokina. Kod nosinusitis. Brojne studije su poka- najveći uticaj na protok zraka, dok Kada se postavi dijagnoza, treba
pacijenata s akutnim rinosinusiti- zale prisustvo eozinofila i srodnih one u srednjem i donjem dijelu izbjegavati okidače iz okoline koji
som nivoi inflamatornih citoki- medijatora kod pacijenata s aler- nosne šupljine imaju mali uticaj mogu doprinijeti zagušenju, kada
na i ukupnog proteina su značaj- gijskom ili nealergijskom polipo- na otpor protoka zraka. Hipertro- je to moguće. Ovi okidači uključu-
no povišeni u nazalnom sekretu u zom nosa. Ovi medijatori uključu- fija adenoida je još jedan primjer ju alergene (npr. polen, grinje, ži-
poređenju sa zdravim pacijentima. ju IL-4, IL-5, IL-6, IL-8, IL-10, TNF-α, fizičke opstrukcije koja može uti- votinjsku dlaku, spore plijesni, iz-
Slično kao kod alergijskog rinitisa RANTES, GM-CSF, faktor stimula- cati na protok zraka, posebno kod met žohara), iritanse (npr. dim,
i rinitisa, rinosinusitis je, također, cije kolonije granulocita, ECP, eo- djece, a može dovesti i do upale isparenja, jake mirise) i infektivne
povezan sa značajno povećanom taksin i interferon (IFN)-γ. Smatra srednjeg uha. Sekundarna upala agense.
infiltracijom upalnih ćelija, uklju- se da povećani nivoi metalopro- može biti rezultat neuroloških od- Kontrole životne sredine mora-
12

23. 3. 2022. 14:47:15
11-12-13 ISKUSTVA LJEKARA - Nazalna kongestija.indd 4 23. 3. 2022. 14:47:15
11-12-13 ISKUSTVA LJEKARA - Nazalna kongestija.indd 4