Page 15 - Dnevna doza broj 20

DnevnaDoza

ca, zamućen vid, zatvor, poteškoće
sa mokrenjem, ortostatska hipo- Kvetiapin (KVEPIN®)
tenzija, porast tjelesne težine, po-
remećaj menstruacijskog ciklusa i Kvetiapin se počeo upotrebljavati neurotransmisije, modulacija se- Iako ovaj lijek karakterizira si-
drugo. Neke od ovih smetnji obič- u liječenju shizofrenije devedese- rotoninske neurotransmisije te guran profil nuspojava, treba
no nestanu nakon nekoliko sedmi- tih godina prošlog stoljeća (1996. postojanje aktivnog metabolita spomenuti sedaciju, kao najče-
ca liječenja. godine). Od tada se indikaciono N-desalkilkvetiapina (norkvetia- šću prateću nuspojavu koja je u
Drugi neželjeni efekti, koje nazi- područje proširilo i na bipolarni pin), koji ima učinak blokade no- većini slučajeva prolazna i može
vamo ekstrapiramidalnim nuspo- afektivni poremećaj (liječenje radrenalinskog transportera (ovo se eliminirati korekcijom doze.
javama, znatno utiču na odabir umjerene do teške manične epi- posljednje ga upravo čini jedin- Kako ovaj lijek pripada generaci-
lijekova u liječenju shizofrenije. zode, velike depresivne epizode stvenim među antipsihoticima). ji novih antipsihotika, uz koje se
Javljaju se zbog djelovanja an- u bipolarnom poremećaju te za Veći je antagonist serotoninskih vežu kardiometaboličke nuspo-
tipsihotika na nigrostrijatalni do- sprečavanje ponovne pojave nego dopaminskih receptora. jave, treba istaknuti da lijek ima
paminergički put. U ovu grupu maničnih ili depresivnih epizo- Kvetiapin zauzima oko 40 posto umjeren kardiometabolički rizik
nuspojava spadaju distonija, aka- da kod pacijenata sa bipolarnim dopaminskih i oko 70 posto se- (umjereno povećanje tjelesne te-
tizija, sekundarni parkinsonizam, poremećajem, koji su prethodno rotoninskih receptora. Smatra se žine i nivoa triglicerida te inzulin-
neurolepticima inducirana tardiv- odgovorili na liječenje kvetiapi- da postiže svoj terapijski učinak ske rezistencije). U skladu sa gore iskustva ljekara
na diskinezija te maligni neurolep- nom). Zbog dobre podnošljivosti uz nizak omjer serotoninsko/ navedenim, može se reći da kve-
tički sindrom. i terapijske efikasnosti kvetiapin dopaminske blokade (5-HT2A/ tiapin u niskim dozama (do 100
Distonija je poremećaj pokreta u je često lijek izbora u različitim D2=1:1). Pripada grupi dopa- mg/dnevno) ima anksiolitički i se-
kojem se mišići nevoljno kontra- prezentacijama navedenih obo- minskih antagonista sa brzom dativni učinak, u umjerenim do-
hiraju uzrokujući ponavljajuće ili ljenja. To je antipsihotik novije disocijacijom, što znači da se zama (100-300 mg/dnevno) an-
uvijajuće pokrete. Česti su torti- generacije, a njegov primarni brzo otpusti sa dopaminskih re- tidepresivni učinak te u visokim
kolis i okulogirna kriza. Terapija mehanizam djelovanja ostvaruje ceptora. Brza disocijacija sa D2 dozama (400-800 mg/dnevno)
podrazumijeva smanjenje doze se kroz 5HT2A/D2 antagonizam. receptora (16 sekundi) znači da antipsihotični učinak. Poluživoti
antipsihotika ili potpuno isključi- Međutim, ovaj lijek karakterizira posljedično ne postoji gotovo eliminacije kvetiapina i norkvetia-
vanje lijeka te se daju antiholiner- uistinu jedinstven mehanizam nikakva mogućnost izazivanja pina iznose približno sedam sati,
gici (npr. biperiden). djelovanja koji se očituje na tri ekstrapiramidnih nuspojava i hi- odnosno 12 sati.
Riječ “akatizija” potiče od grčke ri- načina: inhibicija dopaminske perprolaktinemije.
ječi “akathemi”, što znači “nikad ne
sjediti”. Akatizija predstavlja stalni
obrazac nervoznih pokreta poput biperiden. ćinom tipičnih antipsihotika, po- (MNS) predstavlja tešku komplika-
vrtenja nogu, ljuljanja, tapšanja ru- Parkinsonizam označava klinički gotovo kada se daju duže vrijeme ciju primjene psihofarmaka. Sma-
kama ili nogama ili nemogućnosti sindrom koji uključuje tremor u (npr. haloperidol). Manifestira se tra se da nastaje blokadom hipota-
da se na duže vrijeme zadrži ista mirovanju, rigiditet, bradikinezi- nevoljnim ponavljanim pokretima, lamičkih i strijatalnih dopaminskih
pozicija. U tretmanu je potrebno ju, fleksorni stav, gubitak postu- uglavnom područja oko usta, jezi- receptora, što djeluje na termore-
isključiti ili pokušati smanjiti dozu ralnih refleksa i freezing fenomen. ka, ali povremeno i nevoljnim po- gulaciju i mišićni spazam. Procje-
antipsihotika za koji smatramo da Sekundarni parkinsonizam (uzro- kretima ekstremiteta. Nema strik- njuje se da je učestalost oko 0,5
je doveo do pojave akatizije, od- kovan lijekovima) uobičajen je kod tno definirane terapije. Može se posto kod bolesnika liječenih kla-
nosno zamijeniti ga atipičnim an- pacijenata koji su duži niz godina pokušati isključivanjem tipičnog sičnim antipsihoticima (naročito
tipsihotikom. U određenim sluča- liječeni tipičnim antipsihoticima. antipsihotika, uz eventualno ordi- haloperidolom), no može se javiti
jevima možemo pokušati uključiti Tardivna diskinezija je česta nus- niranje klozapina. i pri primjeni drugih psihofarmaka
i beta-blokator te antiholinergik pojava pojedinih antipsihotika, ve- Maligni neuroleptički sindrom poput litija, selektivnih inhibitora
ponovne pohrane serotonina (SI-
PPS), inhibitora monoaminooksi-
Aripiprazol (LUMINEL®) daze (IMAO), tricikličkih antidepre-
siva (TCA). Zabrinjava činjenica da
je mortalitet kod klinički izraženog
Aripiprazol je indiciran za lije- za dopaminske D4 te serotonin- nim antipsihotikom“, jer u moz- malignog neuroleptičkog sindro-
čenje shizofrenije kod odraslih i ske 5HT2C i 5HT7 receptore te gu bolesnika sa shizofrenijom ma čak do 25 posto. Klinička slika
adolescenata u dobi od 15 godi- umjereni afinitet i za histaminske smanjuje učinke hiperdopami- malignog neuroleptičkog sindro-
na i starijih te za liječenje umjere- H1 i α1-adrenergičke receptore, nergije u mezolimbičnom dopa- ma manifestira se hiperpireksijom,
nih do teških maničnih epizoda odnosno za serotoninski tran- minergičnom putu, a povećava vegetativnom nestabilnošću, mi-
u bipolarnom poremećaju tipa sporter. Gotovo je zanemariv hipodopaminergiju u mezokorti- šićnim rigiditetom, poremećajem
I, prevenciju nove manične epi- njegov afinitet za muskarinske kalnom dopaminergičnom putu svijesti, leukocitozom, rabdomio-
zode kod odraslih koji su imali receptore. bolesnika sa shizofrenijom. lizom i mioglobinurijom, povišen
pretežno manične epizode i kod Radi se o „bifazičnom“ psihofar- Na taj način se pokazao efika- je serumski CPK te se bilježi pove-
kojih su prethodne manične epi- maku, koji je parcijalni agonist snim antipsihotikom na pozi- ćanje jetrenih enzima. Potrebna je
zode odgovarale na liječenje ari- D2 dopaminskih receptora, što tivne simptome shizofrenije, ali hospitalizacija, odnosno, liječenje
piprazolom. Također se koristi za znači da u nižim dozama poja- jednako efikasnim i na negativne na intenzivnoj njezi, isključuju se
liječenje, u trajanju do 12 sedmi- čava, a u višim dozama smanjuje te kognitivne simptome shizofre- antipsihotici iz terapije, bolesnik
ca, umjerenih do teških maničnih aktivnost dopaminskog sistema, nije. se rehidrira, ordinira se simpto-
epizoda u bipolarnom poreme- tj. ovaj AP je agonist i/ili antago- U odnosu na ostale dopaminer- matska terapija, snižava se tjele-
ćaju tipa I kod adolescenata u nist ovisno o hiperdopaminergiji gičke putove u mozgu, aripipra- sna temperatura, korigiraju elek-
dobi od 13 godina i starijih. ili hipodopaminergiji. Drugim ri- zol ima minimalno djelovanje na troliti. U terapiji se preporučuju
Aripiprazol pripada grupi antipsi- ječima, aripiprazol se opisuje kao nigrostrijatalni dopaminski put bromokriptin, dantrolen, levodo-
hotika nove generacije sa jedin- stabilizator ili modulator dopa- pa su ekstrapiramidalne nuspo- pa, u nekim slučajevima i elektro-
stvenim receptorskim profilom, minskog sistema. jave rjeđe u odnosu na ostale an- konvulzivna terapija (EKT). Indici-
za koji je specifično da pokazuje Upravo ovaj učinak na dopa- tipsihotike, a zbog agonističkog rana je i primjena benzodiazepina
visoki afinitet vezivanja za dopa- minergični neurotransmiterski djelovanja na dopamin u tubero- zbog agitacije.
minske D2 receptore te seroto- sistem ga čini bitno drugačijim infundibularnom putu smanjen Za ponovno uvođenje antipsihoti-
ninske 5HT1A i 5HT2A receptore. od ostalih antipsihotika. Često je rizik od hiperprolaktinemije u ka potrebno je da prođu najmanje
Umjereni afinitet vezivanja ima ga zbog toga nazivaju „pamet- odnosu na druge antipsihotike. dvije sedmice od prestanka svih
simptoma MNS-a. B
15

13. 10. 2022. 11:17:04
13-14-15 - ISKUSTVA LJEKARA - Shizofrenija.indd 5 13. 10. 2022. 11:17:04
13-14-15 - ISKUSTVA LJEKARA - Shizofrenija.indd 5